حقوق مخترعین ایران و مهم ترین شرایط ثبت اختراع ایران چیست؟

کشور ما قوانین بسیار زیادی را برای حمایت از مخترعین و مالکیت فکری افراد وضع کرده است. مخترعین ایران می‌توانند با به ثبت رساندن اختراع خود در اداره ثبت اختراع، از حقوقی نسبت به اختراع خود بهره‌مند شوند و حتی بتوانند آن را به فروش برسانند. البته لازم به ذکر است که هر اختراعی قابل ثبت نمی‌باشد و اختراع برای به ثبت رسیدن باید دارای شرایط خاصی باشد. آشنایی با شرایط لازم برای ثبت اختراع و همچنین آگاهی نسبت به حقوق مخترعین در ایران می‌تواند موجب شود که مراحل ثبت اختراع را با دید گشوده‌تری انجام دهید. در ادامه این مطلب با پایدار ثبت همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در ارتباط با حقوق مخترعین در ایران با شما در میان بگذاریم.

تعریف اختراع در اداره ثبت اختراع

اختراع بطور کلی به معنی راه حل جدید و نوآورانه برای یک مشکل فنی است. این راه حل ممکن است به ایجاد دستگاه، محصول، روش یا فرآیند کاملاً جدید مربوط باشد یا ممکن است فقط بهبود جزئی محصول یا فرآیند شناخته شده ای باشد. این اختراعات دارای حق و حقوقی می باشند که به آنان، حقوق ثبت اختراع می گویند و تمامی این تعریف ها به صورت کامل و جامع در اداره ثبت اختراعات ایران قرار گرفته است.

حق اختراع دقیقا چیست؟

حق اختراع عبارت است از حق انحصاری مخترع در استفاده از اختراع خود دارد. حق اختراع نتیجه زحمت، کار و فعالیت مخترع است، زیرا کالای جدیدی به بازار عرضه کرده است. البته همان طور که گفته شد، اختراع باید از لحاظ اقتصادی و عملی قابل استفاده و کاربردی باشد، زیرا قوانین علمی که ممکن است بعداَ منشاء نتایج مهمی گردند از لحاظ مادی ارزش اقتصادی ندارند؛ در ادامه حقوق اختراع را بیشر برای شما شرح می دهیم.

علاوه بر آن اختراع باید نو و جدید باشد و قبلاَ شناخته نشده باشد، زیرا در این صورت هر کس می تواند از آن استفاده کند و اکتشافات قبلی را اشخاص نمی توانند به عنوان اختراع در انحصار قرار دهند. در این رابطه، در ماده ی 26 قانون ثبت علایم و اختراعات ایران آمده است : ” هر قسم اکتشاف یا اختراع جدید در شعب مختلفه صنعتی یا فلاحتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می دهد که بر طبق شرایط و در مدت مقرره در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفاده نماید، مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد”.

شرایط ثبت اختراع در ایران

تمام مخترعین با به ثبت رساندن اختراع در اداره ثبت اختراع به ۲ حق دست می‌یابند. اولی حق معنوی اختراع است که همیشگی بوده و تا ابد متعلق به مخترع می‌باشد و دیگری حق مادی اختراع است که زمان محدودی دارد و بسته به مخترع می‌تواند ۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ ساله باشد.

ثبت هر اختراعی از دید اداره ثبت اختراع امکانپذیر نمی باشد و اختراع موردنظر باید شرایطی را دارا باشد. یکی از اصلی‌ترین شرایطی که لازم است اختراع داشته باشد این است که باید قادر به حل یک مشکل باشد و گره از کاری بگشاید. برخی دیگر از شرایط ثبت اختراع به شرح زیر می‌باشد:

• اختراع باید ایده‌ای جدید داشته باشد. یعنی طوری طراحی شده باشد که در صنعت و یا فن قبلا پیش‌بینی نشده باشد. به طور کلی به این معناست که اختراع نباید چیزی باشد که به ذهن هرکسی خطور کند. بلکه باید دارای ایده‌ای خاص و منحصر به فرد باشد.
• اختراع باید ابتکارانه باشد و برای هر فرد غیر متخصص که تنها مهارت‌های معمولی دارد، بدیهی و آشکار نباشد. به نوعی می‌توان گفت که اختراع باید در زمینه منحصر به خود تخصصی و کاملا مبتکرانه باشد.
• اختراع باید قابل ساخت در صنعت باشد و همچنین بتواند مشکلاتی اساسی در صنعت را حل کند.

مراحل ثبت اختراع در ایران

برای بهره بردن از حقوق مخترعین ایران لازم است ابتدا اختراع خود را به ثبت برسانید. برای ثبت رساندن اختراع در اداره ثبت اختراع، باید ابتدا به پورتال اداره کل مالکیت صنعتی به نشانی http://iripo.ssaa.ir مراجعه کنید و سپس اظهارنامه‌ای جهت ثبت اختراع در این پورتال تکمیل نمایید. برای ثبت اظهارنامه در سامانه باید مراحل زیر انجام شود:

• قبول تعهد نامه جهت رعایت مواد قانونی
• انتخاب نوع اظهارنامه
• وارد کردن اطلاعات اظهارنامه شامل: مالکیت اظهارنامه، نماینده قانونی، دریافت‌کننده ابلاغ، مشخصات مخترع، عنوان و خلاصه‌ی اختراع

در مرحله بعد جهت بهره‌مندی از حقوق مخترعین ایران، باید ضمائم و مدارک مورد نیاز را در بخش بارگزاری پیوست وارد نموده و ارسال نمایید. پس از بارگزاری تمام ضمیمه‌ها، اطلاعات وارد شده و ضمیئم را مجددا بررسی می‌کنید و در صورت نبود هرگونه مشکل آن‌ها را تایید می‌کنید. سپس باید هزینه‌های مربوط به ثبت اختراع در ایران را بپردازیم. پس از پرداخت هزینه‌ها، شماره اظهارنامه به شخص داده خواهد شد. پس از تایید تمام مدارک، در صورتی که اظهارنامه صحیح و قانونی شناخته شود، اختراع در دفتر مخصوصی به ثبت خواهد رسید.

حقوق مخترعین ایران

همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، ثبت اختراع دو حق را برای مخترع به ثمر خواهد آورد. اولی حق معنوی که حق مخترع و نام او بر روی اختراع است و همیشگی می باشد. دومی حق مادی که مدت زمان محدودی دارد. برخی از حقوق مادی مخترعین ایران به شرح زیر می باشد:

حق عرضه برای فروش و حق فروش

در قوانین زمان‌های گذشته تنها حق فروش برای مخترعین ایران در نظر گرفته شده بود، اما قانون جدید حقوقی مبنی حق عرضه برای فروش در نظر گرفت که همین موضوع یکی از حقوق مخترعین ایران به حساب می‌آید.

حقوق مخترعین ایران برای حق تولید و تکثیر

طبق قانونی که سال ۱۳۸۶ به مصوب شد، هیچ فردی به غیر از مخترع اجازه تواید و تکثیر اختراع را ندارد و در صورتی که فردی بدون اجازه مخترع اقدام به تولید و تکثیر اختراع نماید، حقوق مخترعین ایران را نقض نموده است و باید پاسخگو باشد.

حق واردات و صادرات

در قوانین قدیمی مرتبط با حقوق مخترعین ایران، قانونی در زمینه واردات و صادرات به ثبت نرسیده بود، اما در قوانین مصوب جدید در ارتباط با حقوق مخترعین ایران امکان واردات و صادرات از حقوق شخص مخترع می باشد و در صورتی که هرکسی به غیر از او اقدام به واردات و صادرات اختراع نماید، در قبال مخترع مسئول می‌باشد.

حقوق مخترعین ایران و حق ذخیره برای آن ها

این حق نیز از آن دسته حقوق مخترعین ایرانی می‌باشد که در قوانین مصوب قدیمی از آن حرفی به میان نیامده بود، اما بر طبق ماده ۱۵ مصوب در سال ۸۶ مخترع دارای حقی به نام حق ذخیره می‌باشد، که به او این حق را می‌دهد که اختراع خود را به قصد فروش، عرضه برای فروش و یا استفاده از فرآورده ذخیره کند.

حق استفاده

حق استفاده در قوانین قدیمی مرتبط با حقوق مخترعین ایران صراحتا تصویب نشده بود و در سال ۸۶ با تصویب ماده ۱۵ قانون به میان آمد. بر طبق این قانون مخترع و کسی که برگ ثبت اختراع را به دست دارد، حق استفاده از اختراع و یا فرآورده خود را دارد. این حق تنها و تنها متعلق به صاحب اختراع و کسی که نام او در اداره ثبت اختراع به ثبت رسیده است، می‌باشد و هیچ فردی دیگری امکان استفاده از اختراع را مگر با اجازه ی صاحب و مخترع آن نخواهد داشت. لذا در صورت استفاده از آن در قبال مخترع مسئول است.

مدت زمان اعتبار حقوق مخترعین ایران

همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، حقوق معنوی مخترع تا همیشه به نام او و متعلق به او خواهد بود. اما حقوق مادی مانند حق ذخیره، حق استفاده، حق تولید و تکثیر و … مدت زمان محدود دارند. معمولا بسته به اختراع این بازه محدود میظ‌تواند از ۵ سال تا ۲۰ سال متفاوت باشد. یعنی حقوق مخترعین ایران تنها تا ۲۰ سال بعد از به ثبت رسیدن اختراع اعتبار دارد و پس از اتمام ۲۰ سال اختراع به مالکیت عمومی درخواهد آمد و امکان توزیع آزادانه آن به وجود می‌آید. این موضوع باید در بررسی حقوق مخترعین ایران بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.

برای ثبت اختراع خود با ارزان ترین هزینه و در سریع ترین زمان ممکن کافی است تا فرم زیر را پر کنید.